Weinig mensen zijn helemaal op hun gemak tijdens het spreken in het openbaar, of ze nu stotteren of niet. Als u al stottert, kan spreken in het openbaar ervoor zorgen dat u zich meer gehinderd voelt door het niet-vloeiend spreken. Spreken voor een groep kan ook een reden zijn voor het verergeren van het stotteren.

Onderzoek

We luisteren naar de verschillende stotterkenmerken die tijdens het lezen en het spontaan spreken gehoord worden. Ook willen we graag weten hoe u over zichzelf ‘denkt’ als een sprekend persoon in verschillende situaties. Daarnaast kijken we door middel van een vragenlijst naar wat de verwachtingen zijn; in welke situatie verwacht u te gaan stotteren en in welke mate. Tot slot is er de vraag hoe erg daarbij een vervelend gevoel naar boven komt.

Therapie

Tijdens een gesprek bepalen we samen wat tijdens de therapie het belangrijkste zal zijn. Zo kunnen we alleen het spreken oefenen, om dat op deze manier zoveel als mogelijk te verbeteren. Het kan ook zijn dat de gedachten die rond het stotteren spelen meer de aandacht krijgen, om er anders over te gaan denken. Hierdoor kan het stotteren als minder storend ervaren worden, waardoor meer ontspannen spreken mogelijk is. Door deze verandering kan het spreken veranderen en meer ‘vloeiend’ worden.

Door een aandoening van de zenuwen, de hersenen of door een operatie in het mond- en keelgebied kunnen kauwen, drinken en slikken slechter gaan. Wanneer er vaak verslikt wordt, kan dit gevolgen voor de gezondheid hebben. Longontsteking kan een gevolg zijn. Bij deze problemen kunnen wij begeleiding bieden om het eten en drinken zo goed mogelijk te laten verlopen.

Onderzoek

Wij kijken naar verschillende dingen, zoals de zithouding en hoe het kauwen en slikken gaan. Er zijn verschillende sliktests die we kunnen doen. Ook wordt er gekeken naar de mondmotoriek, het gevoel in de mond en de coördinatie in het mondgebied.

Therapie

Wij geven adviezen rondom het eten en drinken of de zithouding en/of hoofdhouding tijdens het eten en drinken. Ook kunnen er bijvoorbeeld adviezen gegeven worden over hoe ‘dik’ het voedsel moet zijn en/of hoeveel voedsel per hap of slik genomen moet worden. Natuurlijk wordt er ook geoefend wanneer dit nodig is.

Stemproblemen ontstaan op verschillende manieren. Een reden kan zijn dat er een infectie is geweest die maakte dat er met te veel spanning werd gepraat. Ook omgevingsfactoren zoals veel en luid machinelawaai kunnen een gespannen stemgeving oproepen, omdat er te luid gepraat moet worden om verstaanbaar te zijn.

Om de oorzaak van de stoornis te vinden, proberen we een duidelijk beeld te krijgen van:

• de mogelijkheden van de stem. Hoe is het strottenhoofd gebouwd met al zijn spieren en de stemplooien?
• de eisen die aan de stem gesteld worden tijdens de dagelijkse bezigheden, zoals lesgeven, presenteren of veel en luid praten met anderen.
• hoe stem gegeven wordt. Hoe is de techniek van stemgeving waarbij het hele lichaam meedoet?
• de invloeden uit de omgeving zoals veel omgevingslawaai, droge lucht en slechte akoestiek.

Er kan ook een stembandverlamming ontstaan, doordat er problemen met de zenuwen rond de larynx aanwezig zijn. Een stembandverlamming vraagt een specifieke logopedische aanpak.

Onderzoek

Door een stemonderzoek krijgen we een duidelijk beeld van hoe een stem klinkt en wat de stem doet wanneer deze op verschillende manieren gebruikt wordt. Daarnaast is het de vraag hoe de stem verandert wanneer deze op een andere manier wordt aangestuurd. Ook kijken we naar de houding, de ademhaling, de spreekmanier en het spreektempo. Al deze aspecten werken op elkaar en op de stem in.

Analyse van andere factoren die meespelen, zoals het omgevingsgeluid, een droge lucht enzovoort is belangrijk om mogelijke oplossingen te zoeken.

Bij een stembandverlamming is de vraag wat de stem nog kan en of de mogelijkheden van de stem verder uitgebreid kunnen worden.

Therapie

De onderzoeksuitkomsten bepalen waaraan we aandacht gaan besteden:

• houding
• ademhaling
• ademverdeling
• het stemgeven, met hoeveel spanning wordt er gepraat
• spreektempo
• spreekluidheid
• spreektoonhoogte
• de steminzetten
• wijze van articulatie
• intonatie/prosodie (de klemtoon, het ritme, het accent en de melodie tijdens het praten)

Belangrijk is dat er (weer) een stemgeving met de juiste spierspanning wordt aangeleerd, om zo de stemklachten te verminderen. Tijdens de behandeling wordt er naar gestreefd dat de stem zo helder als mogelijk klinkt en makkelijk en soepel kan wisselen in toonhoogte, klankkleur en luidheid.

Bij een stembandverlamming wordt er gestreefd naar een zo duidelijk mogelijke stem met zo min mogelijke spanningsopbouw.

Een onderbreking van de bloedvoorziening naar een hersengedeelte kan bij volwassenen de oorzaak van een taalstoornis zijn. Dit komt bijvoorbeeld voor bij een beroerte en een infarct. Zo’n taalstoornis kan kleine en grote gevolgen hebben voor het praten met de omgeving. Enkele voorbeelden zijn:

• Iemand heeft moeite  om de juiste woorden op het goede moment te vinden.
• Iemand zegt onduidelijke woorden en blijft deze herhalen.
• Iemand begrijpt niet helemaal wat er tegen hem/haar gezegd wordt.

Onderzoek

Logopedisch onderzoek is belangrijk om duidelijk te krijgen wat precies de gevolgen van het hersenletsel zijn. Er wordt gekeken naar het begrijpen van de taal, het spreken van de taal, het lezen en het schrijven.

Therapie

We maken een plan van aanpak met verschillende functionele oefeningen om zo het contact met de omgeving te verbeteren. Hierbij is de nabije omgeving erg belangrijk, daarom is een goede voorlichting ook een onderdeel van de behandeling.

Als u ouder wordt, kan het voorkomen dat de tanden losser in de kaken komen te zitten en meer uit elkaar gaan staan. Dit kan veroorzaakt worden door de kracht van de tong die tegen de tanden aanduwt en zo sterk is dat tanden zich gaan verplaatsen.

Onderzoek

Bij het logopedisch onderzoek kijken we naar de tongpositie in rust en tijdens het slikken. Als blijkt dat de tong naar voren beweegt en tegen de tanden duwt of tussen de tanden komt, dan is het verstandig om een logopedische behandeling te starten.

Therapie

De therapie richt zich op de plaatsing van de tong tegen de rand achter de boventanden (de alveolairrand). Als de tong niet naar voren beweegt, krijgen de tanden minder druk te verduren. Hierdoor verandert de stand van de tanden niet nog meer.

De aansturing van de spieren en de spieren zelf kunnen op verschillende manieren door een ziekte worden aangedaan. Een voorbeeld van een oorzaak is een CVA, ofwel een beroerte of infarct. De woorden en zinnen worden wel gevonden, maar de woorden in deze zinnen worden niet duidelijk genoeg uitgesproken. Deze stoornis noemt men een dysartrie. Afhankelijk van de plek in de hersenen, die bijvoorbeeld door een CVA, minder goed of helemaal niet meer werkt kan er ook een verbale apraxie ofwel spraakapraxie ontstaan. Ook kan er een combinatie uit voortkomen, een dysartrie met een spraakapraxie. Het spreken wordt moeilijker en vermoeiend. Ander mensen verstaan datgene wat u zegt minder goed. Het kan het gevoel geven dat het praten met anderen niet meer hoeft, waardoor u (nog) minder goed gehoord én gezien wordt.

Onderzoek

Een onderzoek maakt duidelijk waardoor het spreken niet goed gaat. Hierbij wordt een dysartrieonderzoek of een spraak-apraxieonderzoek gebruikt. Er zijn verschillende aspecten waar wij naar kijken:

• Ademhaling.
• Stemgeving (spreektoonhoogte, spreekvolume, stemkwaliteit, spreektempo, enzovoort).
• Hoe klinkt de stem, dit noemt men de resonantie, is een stem nasaal en in welke mate?
• Het vormen van de spraakklanken; de articulatie.
• De zinsmelodie ofwel prosodie.

Therapie

Door het onderzoek wordt duidelijk waardoor de verstaanbaarheid verslechtert en hoe de communicatie met de omgeving verloopt. In de ‘directe’ behandeling worden die aspecten geoefend die de verstaanbaarheid verminderen. Dit kunnen bijvoorbeeld articulatie-oefeningen zijn, het vertragen van het spreektempo of ademoefeningen gekoppeld aan stemgeven.

Belangrijk is ook om de omgeving, zoals de partner en andere personen uit het dagelijks leven, erbij te betrekken. Daarom geven we uitleg over wat de stoornis is en welke gevolgen er zijn.